Konstytucja 3 maja ustanowiona została w 1919 i przywrócona w 1990 roku. 3 maja 1791 roku uchwalono pierwszą konstytucję w nowożytnej Europie, a drugą po amerykańskiej na świecie. Wyprzedziła ona konstytucję francuską. Konstytucja ta została uchwalona przez Sejm Czteroletni, który został zwołany w październiku 1788 roku.

Konstytucję uchwalono w pierwszych dniach maja, ponieważ większość posłów opozycji, którzy sprzeciwiali się tej konstytucji, była… na urlopie wielkanocnym. Zdecydowano złamać obowiązujący w sejmie zwyczaj, który nakazywał wcześniejsze ogłoszenie projektu. Ignorując protesty opozycji, po ponad siedmiogodzinnych obradach, Konstytucję przyjął sejm, a następnie podpisał sam król Stanisław August Poniatowski.

Autorami Konstytucji 3 maja byli: król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj, któremu przypisuje się ostateczną jej redakcję. Twórcy określili ją jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.

Jakie zmiany w kraju ustanowiła Konstytucja? Przede wszystkim wprowadziła trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Ograniczała immunitety prawne oraz przywileje szlachty zagrodowej, zwanej w tamtych czasach „gołotą”. Celem ograniczeń względem szlachty było zapobieganie możliwości przekupstwa biednego szlachcica przez agentów obcego państwa.

Konstytucja potwierdzała też przywileje mieszczańskie nadane w akcie prawnym z 18 kwietnia 1791 roku. Według tego aktu mieszczanie mieli prawo do bezpieczeństwa osobistego, posiadania majątków ziemskich, prawo zajmowania stanowisk oficerskich i stanowisk w administracji publicznej, ale również prawo nabywania szlachectwa.

Miasta miały prawo do wysłania na Sejm 24 pełnomocników jako swoich przedstawicieli, którzy zaś mieli głos w sprawach dotyczących miast.

{gallery}rs_21_22/3_maj{/gallery}

---